.

8.2.2007 | 21:21

,,Gestrisni og vinsemd Palestínumanna er ótrúleg´´

Eftirfarandi viðtal eftir Magnús Hlyn Hreiðarsson birtist ásamt myndasyrpu í héraðsfréttablaðinu Dagskránni 18. janúar síðastliðinn.

Ungur Selfyssingur, Egill Bjarnason, blaðamaður, fór nýlega í fjögurra mánaða ferð til Palestínu og nágrannaríkja þess til þess að svala forvitni sinn um þessi lönd og menningu þeirra. Egill er nú kominn heim eftir vel heppnaða ferð og féllst á að svara nokkrum spurningum blaðsins um ferðina og annað í kringum hana.

Hvað kom til að þú ákvaðst að skella þér í ferðalag til Palestínu og nágranna ríkja þess?

Í stuttu máli var það taumlaus forvitni dró mig á þessar slóðir. Mig hafði lengið langað til að fara í ámóta ferð og ákvað síðastliðið vor að láta loksins verða af því. Þá fór ég að skoða hin ýmsu lönd þriðja heimsins og fékk fljótlega þá flugu í höfuðið að Palestína væri mest spennandi staður í heimi. Þangað yrði ég að fara. Og þar með var það ákveðið. Vinum og vandamönnum leyst þó fæstum á hugmyndina, kannski vegna þess að þegar ég keypti flugmiðann geisaði stríðið í Líbanon sem hæst.

Áður en ég fór hafði ég lengi haft áhuga á Palestínuvandanum og meðal annars unnið um það skólaverkefni, þar sem ég var reyndar dreginn niður fyrir hlutdrægni.

Í reisunni fór ég jafnframt aðeins um Jórdaníu og ætlaði mér alltaf að fara alla leið til Egyptalands en kom því einhvern veginn aldrei í verk; einfaldlega festist í Palestínu.

Hvernig skipulagðir þú ferðalagið og hvað hafðir þú að leiðarljósi við þá skipulagningu?

Ég var staðráðinn í því í upphaf að komast í einhverskonar sjálfboðaliðavinnu. Reyndi ítrekað að næla mér í slíkt starf gegnum Netið en án árangurs. Úr því það gekk ekki ákvað ég bara að renna blint í sjóinn með ferðina. Hugsaði með mér að það hlyti að vera auðvelt að finna sér eitthvað að gera þegar maður væri kominn alla leið á staðinn. Sem reyndist alveg hárrétt metið. Að öðru leyti skipulagði ég ferðina lítið sem ekkert, sem var tómt kæruleysi náttúrulega.

Fyrstu dagarnir, getur þú lýst þeim fyrir mig og hvernig varð þér við að koma á staðinn?

Mín fyrstu kynni af landinu var þriggja klukkustunda yfirhersla á landamærum Vesturbakka Palestínu og Jórdaníu. Landamærunum stjórna Ísraelsmenn sem sigtuðu mig úr biðröðinni við vegabréfsinnritunina. Eftir að hafa margsvarað spurningum á borð við hvert erindi mitt inn í landið væri fékk ég að fara. Svörin mín voru reyndar tóm tjara en hefði ég sagt landamæravörðunum sannleikan, að ég ætlaði mér að dvelja í Palestínu en ekki Ísrael, hefði ég mér einfaldlega verið sparkað aftur til Jórdaníu.

Fyrsti áfangastaðurinn var Jerico, rólegur bær skammt frá Jerúsalem sem gerir sérstaklega út á ferðaþjónustu enda eru þar einar elstu byggingar heims. Þaðan fór ég svo til Austur Jerúsalem og vann þar fyrir mér í fáeina daga við að mála á farfuglaheimili í gamla bænum. Það má því segja að fyrstu kynni mín af landinu hafi verið frekar saklaus. Allavega ekki eins og ég bjóst við. Ég komst hinsvegar fljótlega í tæri við hryllinginn sem blasir við sé farið úr alfaraleið hins almenna ferðamanns.

Hvert var hlutverk þitt á þessum stöðum, hvað varstu nákvæmlega að gera?

Verkefnin voru margskonar. Eftir að hafa ferðast á eigin vegum milli staða á Vesturbakkanum settist ég að í flóttamannabúðum í Nablusborg. Ég starfaði þar sem sjálfboðaliði í nokkurskonar félagsmiðstöð flóttamannabúðanna þar sem einnig var séð um umönnun á hreyfihömluðum börnum. Á þessum tíma var kennaraverkfall í landinu sem jók fjölda barna sem héngu í félagsmiðstöðinni á daginn. Mitt hlutverk fólst aðallega í því að hafa ofan af fyrir jafnöldrum mínum og vera til taks. Annars var andrúmsloftið alltaf frekar afslappað á þessum tíma þar sem það var Ramadan-föstumánuður múslima. Þá má hvorki borða, drekka, reykja né stunda kynlíf frá sólarupprás til sólarlags. Eins og gefur að skilja höfðu því fáir orku til að gera margt á daginn en af kurteisi við heimamenn fór ég eftir sömu reglum. Strembinn megrunarkúr.

Eftir að ég yfirgaf flóttamannabúðirnar fór ég að vinna fyrir sjálfboðaliðasamtökin ISM. Það starf fól mestmegnis í sér að hjálpa bændum að tína ólívur á svæðum sem lágu nærri Ísraelskum landnemabyggðum. Það er nefnilega þannig að palestínskir bændur verða oft fyrir árásum frá landnemunum sem þar búa. Séu aftur á móti alþjóðlegir sjálfboðaliðar nærri halda þeir sig frekar í skefjum. Það kom þó fyrir að landnemarnir reyndu að skipta sér af ólívutínslunni og eitt sinn gekk það svo langt að unglingagengi hrakti hópinn í burtu með steinakasti og fúkyrðum.

Auk ólívutínslunnar brást ISM-hópurinn við heiftarlegum aðgerðum ísraelska hersins í Nablusborg og nágrenni. Til dæmis braut hópurinn útgöngubönn hersins í innrásum þeirra í borgina. Við slíkar aðstæður hernema Ísraelar iðulega heimili saklausra borgara til þess að eiga auðveldara skotfæri á herskáa Palestínumenn á götum úti. Hópurinn reyndi stundum að skipta sér af slíku, sérstaklega ef börn og aðrir minnimáttar voru í haldi hermannanna á meðan.

Einangrun er nokkuð sem einkennir daglegt líf í Nablusborg. Öll útgönguhlið á borginni eru undir stjórn Ísraelshers og hermennirnir geta lokað fyrir fólksstreymið hugnist þeim svo. Þá skapast skiljanlega mikið öngþveiti á stöðunum sem kemur í hlut alþjóðlegra sjálfboðaliða að reyna greiða úr, með því til dæmis að ræða yfirvegað við hermennina.

Undir lokinn á ferðinni tók ég einnig þátt í því að skipuleggja mótmæli á Vesturbakkanum gegn hernáminu og aðskilnaðarmúr Ísraelsstjórnar.

Hvernig gekk þér að tjá þig við Palestínumenn og hvernig voru samskiptin almennt?
Tungumálaörðugleikar voru oft miklir enda tala Palestínumenn flestir aðeins arabísku, sem ég skildi auðvitað ekki bofs í. Oftast náðist að leysa málið með því að hóa í einhvern sem talaði tungumál beggja aðila eða afgreiða málið með handapati og stikkorðum. Undir lokinn á ferðinni kunni ég þó orðið nokkra frasa sem komu sér vel.

Móttökurnar, hvernig voru þær og hverskonar fólk býr á þessu svæði?

Gestrisni og vinsemd Palestínumanna er ótrúleg. Vestrænt fólk er sjaldséð á þessum slóðum og því vekur það mikla athygli á götum úti. Þá er algengt að Palestínumenn svífi vinalega á túrista, reyni að blanda geði og krefjist þess að þeir þiggi mat heima hjá þeim - eða allavega tesopa. Já, og helst bara gisti líka heima hjá þeim eftir matinn. Ólíkt því sem kannski gengur og gerist í sumum þróunarlöndum er fólk ekki að reyna svíða fé útúr ferðamönnum. Það einfaldlega er ekki til í þeirra kúltúr.

Hvað með matinn, hvernig var hann?
Maturinn var góður en afskaplega einhæfur. Í fjóra mánuði lifði ég aðallega á falafel samlokum og baunastöppum sem nefnast hummus og ful. Það var þó aðallega vegna þess að ég kaus að lifa billega og á þennan lókal máta. En þegar manni var boðið í kvöldmat á heimilum Palestínumanna voru oft reiddir fram afbrags kjúklinga og kjöthakksréttir. Versti maturinn sem ég smakkaði var sennilega heimatilbúinn saltaður geitaostarnir og blessaðar ólívurnar sem ég hef aldrei getað vanið mig á að borða.

Lendir þú í einhverjum óvæntum uppákomum í ferðinni?
Það kom ansi flatt upp á mig að vera snúinn niður og handjárnaður á vegatálma nálægt Nablus eftir að hafa eins þrasað stutt við ísraelska hermenn um að leyfa ákveðnu fólki að fara í gegn.

Varstu einhvern tíman hræddur um líf þitt á þessu ferðalagi?
Í fyrsta lagi er ástanið þarna mun hættuminna en margir halda. Dags daglega er ekkert að óttast og auðvelt að forðast hætturnar. Í eldfimum átökum sem ég lenti í, líkt og innrásum hersins, var réttast að vera varkár og óneitanlega fékk maður vægt hland fyrir hjartað við og við. Hvort ég var í einhverri lífshættu þarna hugsa ég ekki.

Hvers saknaður þú mest að heiman að meðan ferðalagið stóð yfir?

Ef ég segist ekki hafa saknað neins sérstaklega verða mínir nánustu eflaust súrir. Þannig að ég verð að játa að ég saknaði þeirra stundum og því að missa af merkilegum viðburðum heima á Fróni. Sömuleiðis var manni stökusinnum hugsað til ýmissar munaðar heima eins og heitrar sturtu og þægilegs bedda. Alla jafna hafði maður þó um nóg annað að pæla.

Hvað lærðir þú mest á þessu ferðalagi?

Vafalaust er ég margs fróðari um ástandið þarna fyrir borni Miðjarðarhafs. Ennfremur kynntist ég venjum araba og þá sérstaklega múslima og hef ég dag meiri skilning á skoðunum þeirra og venjum. Oft fá Íslendingar nefnilega kolranga mynd af þessum trúarhópi þar sem þeir eru altént útmálaðir sem ofbeldisfullir villimenn. Það er hinsvegar öllum upplýstum mönnum ljóst að íslam eru ekki verri trúarbrögð en hvað annað. Öll eru þau jafn heimskuleg! Þessu tengt lærði ég inn á ýmis atriði í samskiptum manna í arabaheiminum en þar vega samskipti kynjanna þyngst.

Gætir þú hugsað þér að fara aftur á þessar slóðir ?
Já alveg hiklaust, ég er raunar strax farinn að huga að næstu ferð. Sá leiðangur verður vonandi frá Indlandi til Palestínu með viðkomu í öll lönd þar á milli, það er Afganistan, Pakistan, Íran, Sýrlandi og Jórdaníu. Jafnframt væri athugandi að leggja lykkju á leiðina til þess að heimsækja Írak og Sádi Arabíu en það verður að meta það þegar nær dregur. Sennilega verður þessi ferð ekki farinn fyrr en ég verð orðinn stúdent, sem verður sjálfsagt á síðari hluta næsta árs.

Hvað tekur nú við hjá þér eftir að þú ert komin heim?
Þess dagana læt ég til mín taka á prófkjörsbaráttu Framsóknarflokksins. Starfa í stuðningsmannasveit Bjarna Harðarsonar, blaðamanns, sem sækist eftir öðru sæti í prófkjöri flokksins í Suðurkjördæmi sem fram fer næsta laugardag. Samhliða kosningabaráttunni nem ég félagsfræði í Fjölbrautarskóla Suðurlands og flýt letilega með ritstjórnarskútu Sunnlenska fréttablaðsins.

MHH

Flokkur: Ferðalög | Facebook